Systemy i naprawa elementów z aluminium
Systemy i naprawa elementów z aluminium
Ze względu na ryzyko powstanie ognisk korozji kontaktowej stanowisko od napraw elementów ze stopów aluminium powinno być oddzielone od pozostałych stanowisk. Podział powinien być wykonany minimum poprzez możliwość zasłonięcia kotary. Dodatkowym, ważnym elementem jest konieczność stosowania specjalizowanego wyciągu do odprowadzania opiłków aluminium (cząstki drobnodyspersyjne) podczas szlifowania, ponieważ zbyt duże stężenie ich w powietrzu grozi wybuchem.
O ile w przypadku napraw elementów stalowych, lekkie podgrzanie może ułatwić naprawę, to podczas usuwania odkształceń w karoserii aluminiowej, podgrzewanie jest niezbędne.
Wykluczona jest praca "na zimno", ponieważ zazwyczaj element pęka podczas próby naprawy, a jeżeli nawet pęknięcia nie są widoczne "gołym okiem" to zapewne struktura w miejscu prostowania jest na tyle uszkodzona, że pęknięcie może nastąpić w każdym momencie.
Spoter do aluminium
Spoter do elementów stalowych nie nadaje się do zastosowania podczas naprawy elementów aluminiowych. Powodem jest różnica w metodzie przygrzewania końcówki roboczej lub całkowicie inne parametry tego przygrzewania. Na rynku aktualnie można spotkać dwa rodzaje spoterów do karoserii aluminiowych:
- metodą przez gwałtowne rozładowanie kondensatorów,
- automatyczne spawanie łukowe.
Narzędzia oraz urządzenia do naprawy elementów wykonanych ze stopów aluminiowych, nie mogą być stosowane zamiennie do obróbki innych materiałów, a szczególnie stalowych.
W obu przypadkach spotery służą do zastosowania jedynie przy naprawach aluminium. W momencie powstawania tego opracowania wdrażane na rynku są spotery wykorzystujące metodę "spawaną", które wydają się znacznie łatwiejsze w stosowaniu i obsłudze.
Pozostałe narzędzia
Inne narzędzia takie jak tzw. wyciągarki, tarniki, młotki itp. w zasadzie są takie same. Jedynie w przypadku kowadeł oraz łyżek zachodzi konieczność specjalnego doboru narzędzi. Muszą być one izolowane np. tworzywem sztucznym lub gumą.
Naprawa panelowa wgniecenia - metoda "kondensatorowa"
1. Ocena uszkodzenia oraz opracowanie planu naprawy. Po ustaleniu odpowiedniej metody należy przygotować wszystkie potrzebne narzędzia.
2. Odpowiednie podgrzanie elementu w celu redukcji powstałego naprężenia i poprawy jego plastyczności. Naprawy panelowe karoserii aluminiowych powinny być zawsze wykonane na częściach podgrzanych do temperatury 200-300 stopni Celcjusza. Należy uważać, aby nie przekroczyć temperatury 660 stopni Celcjusza, ponieważ w tej temperaturze aluminium topi się.
3. Kontrola temperatury. Można ją prowadzić dzięki specjalnym markerom lub termometrom bezdotykowym - pirometrom. Najlepiej w tej kwestii sprawują się mierniki bezdotykowe oparte na laserze i pozwalające na stałą kontrolę temperatury. Stały monitoring ciepła jest bardzo ważny, gdyż aluminium jest bardzo dobrym przewodnikiem ciepła i nagrzewa się szybciej niż stal. Im bliżej granicy plastyczności rozgrzany zostaje element, tym łatwiej będzie usunąć wgniecenie. Nalezy jednak pamiętać o poprawie po wykonanej naprawie połączeń klejonych w pobliżu obszaru grzania oraz miejsc, w których zastosowano masy antykorozyjne. Bardzo wysoka temperatura może negatywnie odbić się na jakości tego typu połączeń i zabezpieczeń.
4. Pozostawienie elementu do ostygnięcia. Można schłodzić panel stosując sprężone powietrze lub wilgotną szmatkę. Po schłodzeniu elementu widoczne jest zmniejszenie uszkodzenia powstałe w wyniku skurczu termicznego.
5. Usunięcie powłoki lakierniczej w miejscu naprawy papierem ściernym o gradacji 80, założonym na szlifierkę rotacyjną z opcją odsysania pyłów.
6. Dokładne czyszczenie miejsca naprawy z wszelkich zanieczyszczeń. Nie należy używać do tego celu wody, gdyż tworzy ona silne środowisko ułatwiające późniejsze tworzenie się ognisk korozji już po naprawie, pod warstwą nowego lakieru.
7. Przygotowanie spotera do naprawy aluminium. W tym przypadku jest to francuski GYSPOT ALU PRO FV wyposażony w dwa uchwyty masujące, zapewniające właściwy przepływ prądu przez element.
8. Wybór odpowiednich bolców. Ideałem byłoby dobycie danych fabrycznych lub identycznego elementu w celu doświadczalnego dostosowania woltażu oraz rodzaju spawanych bolców. Na wyposażeniu spotera firmy GYS znajdują się dwa typy bolców, wykonane z najpopularniejszych stopów aluminium stosowanych przy produkcji karoserii:
- AlSi12 - aluminium z dodatkiem krzemu,
- AlMg3 - aluminium z dodatkiem magnezu.
W przypadku bolców z nakręcanymi uchwytami do ciągnięcia można zastosować następujące wyciągarki:
- Easy Puller wyposażony w adapter do napraw aluminium,
- Lever Puller - dźwignia jednostronna,
- Strong Puller - rozbudowana wyciągarka, również do likwidacji wgnieceń liniowych.
9. Podgrzewanie elementu w celu zwiększenia jego plastyczności oraz zmniejszenia ryzyka pęknięcia. Przy użyciu opalarki lub palnika gazowego należy podgrzać miejsce naprawy do ok. 200 stopni Celcjusza, stale kontrolując temperaturę w celu zapobieżenia przegrzania. Następnie przygrzać bolec.
Trzeba jednak pamiętać o właściwym skalibrowaniu pirometru do pomiarów aluminium.
Po osiągnięciu zadanej temperatury należy jak najszybciej wyciągnąć wgniecenie, za pomocą wyciągarki, ponieważ aluminium bardzo szybko oddaje ciepło do otoczenia.
10. Wyciąganie wgniecenia przy pomocy Easy Pullera ciągle podgrzewając miejsce naprawy aby utrzymać temperaturę ok. 200 stopni Celcjusza. Na bolec nakręca się specjalną końcówkę w kształcie podobnym do bitów ze stali. Po założeniu przetyczki ze stali wysokogatunkowej, można przystąpić do naprawy.
11. Ostrożne usunięcie po ostygnięciu przyspawanych bitów szczypcami płaskimi i przeszlifowanie pozostałości grubym papierem ściernym o gradacji 80.
Jeżeli zachodzi taka potrzeba, można sprawdzić płaszczyznę naprawy przy użyciu tarnika blacharskiego. Do ostatecznego wyrównania można użyć specjalnych mas szpachlowych z dodatkiem aluminium i zwiększonym przyleganiem do tego typu powierzchni. Dalsza naprawa to już działanie lakiernicze, mające na celu zabezpieczenie miejsca naprawy i odnowienie powłoki lakierniczej.
Fragment książki "Blacharstwo samochodowe" Bogusław Raatz, udostępniony za zgodą autora.
