Nitowanie - praktyka warsztatowa
Nitowanie
Nitowanie to proces łączenia polegający na wciśnięciu nitu w łączone materiały i zablokowaniu tak, aby można było uzyskać trwałe i sztywne połączenie. W zasadzie po przebiciu się przez wszystkie warstwy łączonych elementów karoserii zachowuje on swój oryginalny kształt.
Dzięki temu, że nit posiada odpowiedni kształt oraz parametry wytrzymałościowe, możliwe jest wciśnięcie go w łączone przekroje materiału.
Trzon nitów przebijających jest podobnej średnicy jak jego głowa.
Nity te wykonywane są z materiału o lepszych parametrach (granica plastyczności) niż łączony materiał. W technologii nitowania obecnie stosuje się wiele różnych materiałów: stal, stal nierdzewna stopy aluminium, a nawet materiały pochodzenia ceramicznego.
Praktyka warsztatowa
Połączenie nitowane, a w szczególności mieszane, nitowanie wraz z klejeniem, wykazuje znakomite parametry mechaniczne, a co najważniejsze, wykonywane jest bez dostarczania ciepła, które niekorzystnie wpływa na zachowanie jakości stosowanych materiałów. Poza technicznymi właściwościami połączeń dochodzi jeszcze aspekt ekonomiczny.
Okazuje się, że połączenia nitowane są tańsze od laserowego spawania blach wykonanych ze stopów aluminiowych. W praktyce dzięki nitowaniu można połączyć blachy ze stali wysokogatunkowej, ze stali nierdzewnej, powlekane i niepowlekane, ocynkowane, ze stopów aluminium, dwie lub więcej warstw - nawet do 9 mm całkowitej grubości.
Cały proces łączenia może odbyć się w jednej operacji bez wstępnego wykonania otworów. Wstępne wiercenie otworów w blachach przed nitowaniem zastąpiono procesem dziurkowania w momencie nitowania. Stosuje się matrycę do wciskania nitów, która zapewnia optymalne łączenie elementu.
Nitownice
Urządzenia do nitowania podczas produkcji karoserii samochodowej są podobne do tych, które stosowane są w warsztatach naprawczych podczas wymiany elementów. Oczywiście w fabryce inne jest ich mocowanie oraz specjalne oprzyrządowanie, pozwalające na możliwie znaczną mechanizację procesu produkcyjnego, lecz sama część robocza jest bardzo podobna. Samo urządzenie nitujące to jeszcze nie wszystko. Konieczne jest stosowanie odpowiedniego oprzyrządowania, które pozwala na obsługę pojazdów wielu marek. Na wyposażeniu podstawowym nitownic zwykle znajduje się wyposażenie uniwersalne, a specjalizowane do poszczególnych marek i modeli trzeba doposażyć. Najbardziej popularne końcówki specjalizowane są przeznaczone do: BMW, VW Group, Mercedesa, Forda, Tesli, Jaguara-Land Rovera. W przypadku tzw. ASO nie ma większego problemu, ponieważ zwykle wystarczy zaopatrzenie się w zestaw do danej marki i ewentualne uzupełnienie w przypadku pojawienia sie nowych rodzajów nitowania.
Gorzej jak jest to serwis obsługujący wiele marek pojazdów. Do każdego rodzaju nitów konieczne jest dobranie odpowiednich parametrów. Podczas produkcji karoserii niektórzy producenci stosują technologię podobną do nitowania, która nazywa się zaciskaniem. Zaciskanie polega na stworzeniu połączenia elementów przez częściowe przemieszczenie wraz ze spęczaniem. Nie jest to jednak tak wytrzymałe złącze i nie może być stosowane w strefach przenoszących znaczne obciążenia.
Technologia ta stosowana jest między innymi w Audi TT. Stosuje się jak zarówno do blach ze stopów stalowych jak i aluminiowych.
Przykładowy proces nitowania:
1- wykonanie otworu pod nit,
2- gotowy otwór,
3- wybór końcówek do nitowania,
4- montaż końcówek do nitownicy,
5- włożenie nitu w przygotowany otwór,
6- nitowanie,
7, 8- widok gotowego połączenia.
Fragment książki "Blacharstwo samochodowe" Bogusław Raatz, udostępniony za zgodą autora.
